Szkoła Główna Handlowa w WarszawieUniwersytet Ekonomiczny w KatowicachUniwersytet Ekonomiczny w KrakowieUniwersytet Ekonomiczny w PoznaniuUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Zmieniamy edukację ekonomiczną

Strona główna » Konferencje <br/>i publikacje » Konferencje Fundacji

Wydrukuj stronę   Poleć znajomemu

Kierunki studiów ekonomicznych w Polsce: stan obecny i propozycje zmian

Tekst pochodzi z 164 numeru Gazety SGH, autor: dr Ewa Chmielecka

W dniach 25-26 października br. w Szkole Głównej Handlowej odbyła się ogólnopolska konferencja pt. Kierunki studiów ekonomicznych: stan obecny i propozycje zmian. W ubiegłym numerze "Gazety SGH", który przygotowany był bezpośrednio po konferencji zamieszczono tylko krótką wzmiankę, zapowiadając obszerniejszą relację w numerze obecnym.

Idea zorganizowania konferencji pojawiła się na posiedzeniu Rady Fundacji Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych w lutym 2002 r. Zauważono wówczas, że lista kierunków wyższych studiów ekonomicznych w Polsce oraz towarzyszące jej minimalne wymogi programowe od chwili ustanowienia, czyli od początku lat 90-tych budziły wiele kontrowersji i uwag krytycznych. Liczba i nazwy kierunków oraz przypisane im treści znajdowały tylko po części uzasadnienie merytoryczne w postaci dobrych standardów edukacji ekonomicznej. Drugim czynnikiem, który je ukształtował był wyjątkowy ilościowy rozwój studiów ekonomicznych i menedżerskich w Polsce oraz regulacje prawne ustanawiające warunki prowadzenia kierunków studiów. Nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym z lipca 2001 r. otworzyła możliwość znaczącej rewizji obecnego stanu rzeczy. Wiele uczelni złożyło do Rady Głównej wnioski o otwarcie nowych kierunków studiów dotąd na liście nie reprezentowanych. Ten stan rzeczy uprawnia do postawienia pytania, czy uzasadnione są obowiązujące w Polsce kierunki studiów ekonomicznych? Czy należy dążyć do ich zmiany i jak te zmiany uzasadnić? Czy proponowane zmiany zgodne są z tendencjami europejskimi i czy sprzyjają realizacji procesu bolońskiego? Pytania te, ponownie postawione przez Komitet Programowy pracujący pod przewodnictwem prof. Emila Panka legły u podstaw decyzji dotyczących programu konferencji. Do współorganizacji konferencji FPAKE zaprosiła inne instytucje zabiegające o jakość edukacji ekonomicznej w Polsce: Fundację Edukacyjną Przedsiębiorczości kierowaną przez prof. Jerzego Dietla, Uniwersytecką Komisję Akredytacyjną reprezentowaną przez prof. Henryka Babisa oraz Stowarzyszenie Edukacji Menedżerskiej "Forum"

Konferencja składała się z pięciu sesji plenarnych. W pierwszej z nich zatytułowanej Kierunek studiów ekonomicznych: czym jest, a czym być powinien wystąpienia dotyczyły problemu, czy mnożenie kierunków studiów (bądź odwrotnie - ich łączenie w makrokierunki) zagraża lub sprzyja jakości kształcenia ekonomistów i menedżerów. Referenci analizowali czynniki, które sprawiły, że mamy obecną strukturę kierunków, analizowali motywy skłaniające Radę Główną do podjęcia decyzji dotyczącej akceptacji listy kierunków i ich minimów programowych. Zdecydowane stanowisko zajął tu prof. Jerzy Dietl, który opowiadał się za dwoma kierunkami: ekonomią i zarządzaniem, uznając, że kierunki studiów powinny być silnie związane z tymi dwoma podstawowymi dziedzinami nauk ekonomicznych.

W sesji drugiej pt.: Jaka liczba kierunków ekonomicznych - wariant dwa kierunki zainteresowanie wzbudziło wystąpienie prof. Urszuli Grzelońskiej, krytycznej wobec obecnego stanu rzeczy, analizujące jego przyczyny i podające pięć postulatów dotyczących nowej struktury: byłaby ona w zasadzie dwukierunkowa ale rozszczepiającą się na "podkierunki" zróżnicowane w zależności od potrzeb studentów, potencjału naukowego i dydaktycznego uczelni, a przede wszystkim poziomu dyplomowania.

W sesji trzeciej: Jaka liczba kierunków ekonomicznych? - doświadczenia dotychczasowe systemem moderatorskim zaprezentowane zostały komunikaty nadesłane na konferencję. Prezentacji dokonali prof. Marek Ratajczak i prof. Henryk Babis koncentrując je wokół kwestii Kierunki studiów a organizacja uczelni oraz Kierunki studiów a jakość kształcenia. Dodatkowo udzielono głosu prof. Aleksandrowi Sulejewiczowi, którego referat Czy nauczanie ekonomii (neoklasycznej) powiększa kapitał społeczny? uznano za tak inspirujący, że nie mieścił się w syntezach dokonanych przez moderatorów.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się dyskusją panelową, w której wystąpili profesorowie reprezentujący nowe kierunki, o których otwarcie zamierzają wystąpić uczelnie ekonomiczne, a mianowicie: Zbigniew Strzelecki (kierunek Gospodarka publiczna), Zbigniew Luty (Rachunkowość), Adam Budnikowski (Międzynarodowe stosunki gospodarcze) oraz Krzysztof Rutkowski (Logistyka i transport). Kwestią podstawową, której rozwiązania miał podjąć się panel było - Czy potrzebne są nowe kierunki studiów ekonomicznych?, zaś wypowiedzi uczestników odnosiły się do licznych pytań postawionych przez prof. Urszulę Sztanderską:

Czy potrzebne są nowe kierunki studiów ekonomicznych? Dlaczego tak? Dlaczego nie? Jak głęboko powinny być zróżnicowane (wyspecjalizowane) studia ekonomiczne? Czy zróżnicowanie oznacza ich odrębność kierunkową? Czy na studiach ekonomicznych - bez względu na kierunek _ powinien być zachowany pewien wspólny kanon przedmiotów? Jak duży? Co powinien zawierać? Czy powoływanie kierunków przez uczelnie wynika z ewolucji popytu na usługi edukacyjne, ze specjalizacji kadry nauczającej, z działania rynku pracy? Czy są inne motywy mnożenia kierunków studiów?

Czy tworzenie nowych kierunków studiów ekonomicznych sprzyja dopasowaniu kształcenia do trendów europejskich (włączaniu się w proces boloński)? Czy działa na korzyść absolwentów, którzy będą funkcjonować na europejskim rynku pracy?

Ostatnia sesja konferencji poświęcona była doświadczeniom zagranicznym. Tłem dla niej było obszerne, przygotowane tylko na piśmie, opracowanie dr Piotra Bieleckiego zatytułowane Struktura kierunkowa studiów ekonomicznych, menedżerskich i pokrewnych w szkolnictwie wyższym krajów rozwiniętych, w którym znaleźć można obszerny opis struktur kierunkowych w edukacji ekonomicznej za granicą oraz niełatwą próbę ich syntezy i porównania do odpowiednich regulacji polskich. Sesja zawierała tylko jedno wystąpienie, a mianowicie referat prof. Pedera Ostergaarda z Aarhus School of Business w Danii, który przez ostatnie 2 lata przewodził grupie edukacji biznesowej w projekcie "Tuning European Educational Structures", który przedstawił zarówno założenia tego projektu, jak i jego pierwsze wyniki. Projekt "Tuning", finansowany ze środków Unii Europejskiej jest następnym krokiem w realizacji procesu bolońskiego: jego podstawowym celem jest znalezienie możliwości dokonywania porównań pomiędzy kształceniem oferowanym przez szkoły wyższe w Europie, tak, aby nie naruszając ich autonomii i nie niszcząc bogactwa oraz różnorodności oferty edukacyjnej, doprowadzać jednak stopniowo do gwarantowania ekwiwalencji dyplomów. Projekt prowadzony był w 107 uczelniach i w 7 dyscyplinach naukowych - wśród nich w nauczaniu biznesowym. Założeniem podstawowym projektu było znalezienie metodologii oceny nakładów pracy studenta w trakcie studiów, który miałby nie tylko ilościowy wymiar (to idea ECTS), ale także brał pod uwagę program studiów oraz metody i wyniki nauczania. Jeśli zaproponowana przez Tuning metodologia oceny studiów zostanie przyjęta, to można się spodziewać, że zastąpi ona ECST. Uczelnie chcące przeprowadzić badania samych siebie mogą posłużyć się opracowaną metodologią - informacje o niej i o sposobach włączenia się w Tuning (a także o przebiegu badań i wynikach projektu) można znaleźć na stronach internetowych:
Wstępnym zamiarem Komitetu Programowego było stworzenie w trakcie konferencji stanowiska w sprawie struktury kierunków ekonomicznych w Polsce i przekazanie go Ministerstwu Edukacji Narodowej i Sportu, Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego oraz Państwowej Komisji Akredytacyjnej. Zważywszy na wielość i rozbieżność opinii prezentowanych w referatach i dyskusjach zaniechano przygotowania takiego dokumentu. Prof. Emil Panek w podsumowaniu konferencji zaproponował natomiast kontynuację dyskusji nad strukturą kierunkową studiów ekonomicznych w Polsce, której podstawą byłby projekt przygotowany przez prof. Urszulę Grzelońską. Zakończenie tej dyskusji i (ewentualnie) przyjęcie stanowiska przewidziane jest na następną z konferencji dotyczących bieżących problemów wyższej edukacji ekonomicznej w Polsce. Potrzebę ich organizowania w postaci zbierającego się systematycznie forum dyskusyjnego potwierdzili uczestnicy konferencji, zaś prof. Panek zaproponował organizację następnej konferencji wiosną 2003 r. w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.

W przygotowywanej publikacji pokonferencyjnej, która ukarze się w początku 2003 roku, zawarte będą referaty i komunikaty, zapis dyskusji panelowej oraz najważniejsze głosy w dyskusjach na kolejnych sesjach.

Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych
Al. Niepodległości 162, 02 - 554 Warszawa, Gmach Główny SGH, Lokal 150
tel./fax (022) 646 61 42, e-mail: biuro@fundacja.edu.pl